New York

Vrijdag rijden we uit Vermont naar New York. Maar voor we vertrekken bekijken we nog twee dingen bij Bennington, waar we overnachtten. We rijden eerst langs de drie covered bridges uit de 19e eeuw die hier zijn, nog altijd volop in gebruik en ze zien er stevig genoeg uit voor de komende 100 jaar. Dan rijden we naar het enorme monument voor de slag bij Bennington, waar de Amerikanen de Engelsen hebben verslagen in 1777. Het monument is een grote naald, 177 feet en 7 inches hoog (63 m) en daarmee het hoogste gebouw in Vermont. Je kunt in een lift naar boven en van daar uit heb je weidse uitzichten over de beboste hellingen naar alle kanten, zeker met het stralende weer dat we vandaag weer hebben. Dan rijden we door mooi landelijk gebied de staat New York in en naar Albany, de hoofdtad van die staat. Ook daar is natuurlijk een State Capitol, maar van geheel andere allure dan degenen die we tot nu toe hebben gezien. Er is meer dan 20 jaar aan gebouwd onder drie architecten; in 1899 was het af, althans toen zijn ze opgehouden met bouwen. Er was geen geld meer voor de traditionele koepel (die wel gepland was, ze waren overigens ook onzeker of de constructie zo'n koepel nog wel zou kunnen dragen). Toenmalig gouverneur Teddy Roosevelt heeft de stekker uit het project getrokken, wat ook zichtbaar is aan de onafgemaakte decoratie in de zaal van het huis van afgevaardigden. Onlangs is het gebouw gerestaureerd en in de toenmalige glorie teruggebracht. Het geheel is in neo-gotische stijl opgetrokken met veel bombast en versiering. Toppunt zijn de 'million dollar stairs', een waarzinnig enorm trappenhuis met versieringen en tierlantijnen aan alle kanten. Er werd in die tijd schande van gesproken (feitelijk waren de kosten zelfs 1,5 miljoen dollar). Fantastisch om te zien en het is duidelijk dat de staat New York weet dat het een grote en belangrijke staat is en dat (ook nu nog) wil tonen. Dan rijden we door naar New York City en leveren onze auto in Brooklyn in. We zijn blij dat we hier verder niet gaan rijden, want het verkeer vanaf de grens van de stad is waanzinnig druk. Onze auto heeft ons ruim 3700 mijl (zo'n 6000 km) goed gediend en we waren erg blij met onze TomTom, je kunt je nauwelijks meer voorstellen hoe je zonder zo'n apparaat ooit ergens bent aangekomen. Met de taxi naar ons hotel in de wijk Wiliamsburg in Brooklyn. Het hotel is modern en je ziet aan de wijk dat die recent erg is opgeknapt; er zijn allerlei leuke winkeltjes en we eten een pizza in een drukke en gezellige tent, bij het hotel om de hoek, waar je buiten aanschuift aan grote tafels. Prima basis voor een weekje in de stad.
Zaterdag wijden we aan de zuidelijke punt van Manhattan. We hebben een weekabonnement op het OV in New York ($32) en vanaf het metrostation twee minuten lopen van ons hotel staan we in een half uur midden in Manhattan. Heel efficient. Van heet stadhuis lopen we naar het herdenkingsmonument voor de 9/11 aanslagen. De laatste keer dat we samen in NY waren was in februari 2001, toen we ook nog op het uitzichtsplatform in het WTC geweest zijn. Inmiddels zijn er twee vijvers op de plek van de beide torens met op de randen de namen van de slachtoffers. Ook is vlak daarnaast de One World toren verrezen, nu het hoogste gebouw van het westelijk halfrond. Indrukwekkende plek. We lopen door naar de New Yorkse vestiging van het Museum for the American Indian, gevestigd in het prachtige oude Customs House, een 18e eeuws gebouw dat aan het eind van die eeuw als regeringsgebouw voor de federale regering gediend heeft. Het museum geeft een mooi overzicht van kunst(handwerk) uit de pre-columbiaanse tijd en daarna voor heel (Noord, Midden en Zuid) Amerika. Het bevat vooral de verzameling van een rijke Amerikaan die tussen 1890 en 1950 enorm veel heeft verzameld en in een eigen museum tentoongesteld. We horen hier dat juist dit weekend het jaarlijkse Open House New York wordt gehouden, een soort open monumentendag; er zijn allerlei gebouwen gratis te bezoeken, waaronder ook een bijzondere ruimte in dit gebouw, rijk gedecoreerd met historische taferelen, met veel aandacht voor de Nederlandse geschiedenis van New York. We lopen door Battery Park (met uitzicht op het Liberty Monument) en dan naar Wall Street. Daar is Federal Hall, op de plek waar George Washington als eerste president van de VS is ingezworen en waar het eerste congres bijeenkwam dat de Bill of Rights (de eerste amendementen op de grondwet) heeft aangenomen. Het toenmalige gebouw is in 1842 vervangen door een federale Customs Hall, waar importbelasting werd geheven en waar geld werd opgeslagen. Het mooie gebouw staat schuin tegenover de bekende Stock Exchange (die je niet kunt bezoeken). Vanwege Open House zijn er extra activiteiten, zo wordt populaire muziek uit de tijd van Washington uitgevoerd. We lopen nog wat verder door dit deel van de stad en gaan uiteindelijk eten in een traditionele Italiaan in Little Italy.
Zondag verkennen we het stuk van Manhattan net ten noorden van wat we zaterdag zagen. We gaan vooral naar een aantal plekken die vanwege Open House alleen nog vandaag te bezoeken zijn. We beginnen in de Lower East side, een buurt waar tradioneel de arme immigranten neerstreken in kleine appartementen in tenement blocks. Eind 19e eeuw waren dat vooral arme joden uit Oost Europa, die hier een monumentale synagoge hebben gebouwd, nu het Museum of Eldridge street. Die staat nu in een omgeving waar alle jiddische winkeltjes zijn vervangen door Chinese zaakjes. De synagoge is na het vertrek van de congregatie uit de buurt in verval geraakt, maar inmiddels zorgvuldig gerestaureerd. Je krijgt er een mooi historisch beeld van de joodse immigratie. Via de Essex Market (gebouwd om de markt van de straat onder dak te brengen, zodat het verkeer kon doorstromen) lopen we naar Bullet House, een gemeenschap van kunstenaars die als krakers een huis in East Village hebben bezet; inmiddels, 30 jaar later, zijn ze gelegaliseerd. Ze hebben de Aids crisis overleefd en inmiddels hebben ze nog het meest last van de gentrification die duidelijk ook deze buurt enorm heeft beinvloed: de melk is niet meer te betalen. Er wonen nog steeds een stel kunstenaars die hier ook een atelier en een tentoonstellingsruimte hebben en die de oude beerput in de achtertuin hebben uitgegraven en van wat ze vonden een tentoonstelling hebben gemaakt die de geschiedenis van de wijk weerspiegelt. Een paar straten verderop is vandaag de Marble Cemetery open, een in 1830 door een stel middenstanders ingerichte begraafplaats met grafkelders midden in East Village. De erven van de oorspronkelijke families hebben nog steeds de rechten en na een recente opknapbeurt gaat deze vredige plek ook weer gebruikt worden. Even verderop zit het New Museum, het enige aan hedendaagse kunst gewijde museum van New York, dat geen eigen collectie heeft maar steeds wisselende exposities heeft. Nu vooral rond het thema Gender as a tool and a weapon, maar er zijn ook een aantal andere. Een hoop te zien en te beleven. Van daar uit loop je Soho binnen; die wijk is inmiddels helemaal door dure winkels overgenomen en als je even doorloopt ben je in Greenwich Village, dee wijk rond het prachtige Washington Square, waar een erg levendig park is. We bezoeken daar nog een kunstenaarswoning die vandaag open is, maar ook lopen we een aantal galerieen langs West Broadway binnen. Veel Keith Haring, Andy Warhol en geerelateerde kunstenaars, ook veel indrukwekkende fotografie. We zitten een tijdje in het park naar de mensen te kijken; er zijn allerlei optredens en mensen zitten muziek te maken; ook de hondenuitlaatplaats en de speeltuin zijn leuk om te zien. Erg prettige en gezellige omgeving.
Maandag wijden we aan het net weer wat noordelijker deel van Manhattan. We beginnen in het Meatpacking District, waar nog een aantal vleeshandelaren zitten, maar dat, sinds we hier in 2001 waren, ook een enorme transformatie heeft ondergaan, die nog steeds doorgaat. Overal in New York loop je steeds tegen enorm veel bouwactiviteit aan, maar zeker in deze buurt. Belangrijke ankers voor de opleving van deze buurt zijn de verhuizing van het Whitney Museum of American Art naar een nieuw gebouw hier en het ombouwen van de High Line, een oud op een viaduct gebouwd goederenspoor, tot een openbaar park. Allebei nieuw voor ons. Het Whitney heeft nu vooral tijdelijke thematische tentoonstellingen (indertijd toonden ze meer hun uitgebreide vaste collectie). Mooi gebouw en interessante tentoonstellingen van Alexander Calder en over sociaal protest, maar er is momenteel veel vanwege herinrichting gesloten en van de eigen collectie is nog maar heel weinig te zien. De High Line is een geslaagd project: erg aantrekkelijk ingericht en het is er druk. Je loopt zo'n 20 straten naar het noorden; ook hier is de nieuwbouw op oude industrieterreinen rond het spoor opvallend. We nemen de metro naar Times Square; de billboards daar zijn allemaal vervangen door gigantische videoschermen en het blijft een enorm drukke trekpleister voor de massa's toeristen die er rondlopen. We lopen over 42nd street naar het Grand Central Station, dat een mooi monument blijft (en nog steeds een druk vervoersknooppunt). Nog wat verder naar het oosten is het gebouw van de VN, dat we nog niet eerder bezochten. Daar kijken we rond; er zijn geen tours meer vanmiddag, dus we kunnen alleen op ons eigen houtje een klein deel van het gebouw bekijken, inclusief een aantal door verschillende landen geschonken kunstwerken. Het is dan inmiddels aan het eind van de middag. We sluiten de dag af met een maaltijd in het enorme Hard Rock Cafe op Times Square in New York.
Dinsdag beginnen we de dag bij het Museum of Modern Art. Dat blijft een uniek instituut. We zijn er om half 11 en lopen er tot 3 uur rond. Om te beginnen is er een grote tentoonstelling over mode (Is fashion modern?). Dan zijn er twee verdiepingen met werk uit de collectie. Een ongelooflijke rijke verzameling werken is er te zien, allemaal topwerken van de beste kunstenaars, van Van Gogh tot Monet en Picasso. Er is ook een tijdelijke tentoonstelling met werk van Louise Bourgeois, die we kennen van de enorme spinnen die we in Tokyo en Ottawa gezien hebben. We leren nu dat die staan voor haar moeder, waarmee ze kennelijk een moeizame relatie had... Er zijn in het Moma ook een aantal delen dicht voor herinrichting, maar dat is niet zo erg, want na uren in het museum hebben we niet veel energie over. Gelukkig is het Central Park dichtbij en is het stralend weer. We brengen de rest van de middag in dat park door, lekker in de zon. Nadat we Strawberry Fields (de herdenkingsplek voor John Lennon) bezocht hebben nemen we de subway naar Washington Sq., waar we eten voordat we weer naar ons hotel gaan.
Woensdag is onze laatste volle dag in New York. Alweer een hele dag strakblauwe lucht. We beginnen bij de South Street Seaport, een stukje opgeknapte havenbuurt bij Brooklyn Bridge op Manhattan. Daar is ook een TKTS loket, waar je afgeprijsde kaartjes voor theatervoorstellingen op die zelfde dag kunt krijgen. Wij bemachtigen daar ook kaartjes voor onze laatste avond. Daarna nemen we de veerboot naar Brooklyn. Van daar uit heb je mooi uitzicht op Manhattan, maar er ligt ook het Brooklyn Bridge Park en een leuke wijk Down Under the Manhattan-Brooklyn bridge Overpass (DUMBO), waar we rondlopen, van het uitzicht genieten en wat eten. Dan lopen we over de Brooklyn Bridge terug naar Manhattan. We hebben het grootste deel van de middag nog voor ons en besluiten die in het Metropolitan Museum of Art door te brengen. Dat is een enorm groot museum in het Central Park, waar we nog nooit zijn geweest. Ze hebben hier (naast enorme hoeveelheden klassieke en oudere Europese kunst) ook een grote afdeling met moderne en hedendaagse kunst, waar we ons op concentreren. Zoals we tijdens deze reis al vaker hebben meegemaakt lopen we ook hier met open mond rond als we zien hoeveel van de meest bekende topwerken hier hangen. Te veel om te beginnen op te noemen. Op het dakterras is een verrassende installatie van de Argentijn Adrian Villar Rojas die prachtig uitkomt in het late zonlicht en tegen de achtergrond van Central Park en de skyline. Voor onze voorstelling moeten we weer naar het zuiden van Manhattan. We hebben de tijd en dus nemen we de bus, maar na 3 kwartier zijn we nog maar 50 straten verder in het drukke verkeer op 5th Avenue, dus nemen we alsnog de subway naar onze bestemming. Dat is het Orpheum theater in East Village, waar al sinds februari 1994 elke avond Stomp wordt uitgevoerd, een energiek spektakel waarin acht spelers een breed spectrum van dagelijkse artikelen als slagwerk gebruiken. Er wordt geen woord gezegd, maar met bezems, lucifers, aanrechtbladen, afvalbakken, plastic pijpen en de vloer van het podium worden we een paar uur uitbundig vermaakt. We sluiten onze laatste avond in New York af met een drankje in de gezellige cafe-tuin bij ons hotel om de hoek. We hebben New York de afgelopen dagen weer als een heerlijke stad ervaren; vergeleken met eerdere bezoeken voelt het een stuk meer ontspannen. Dat komt natuurlijk vooral ook omdat alle stukken van de stad waar we geweest zijn (en dat is feitelijk nog maar een klein deel) inmiddels opgeknapt en welvarend zijn of in ontwikkeling in die richting.
Donderdag is het tijd om weer op huis aan te gaan. Onze vlucht vertrekt vanavond naar Reykjavik en van daar vliegen we naar Amsterdam, waar we dan op vrijdag, Janke's verjaardag, aankomen. Vanmorgen wordt ze wakker met darmproblemen en ze heeft weinig puf vandaag nog wat te ondernemen. We regelen dus dat we onze kamer tot ons vertrek kunnen gebruiken, dan rijden we met de taxi naar het vliegveld.
We kijken terug op een erg afwisselende reis; we hebben ontzettend veel verschillende leuke dingen gezien en meegemaakt en onderweg veel geluk gehad met het weer en met de bijzondere gebeurtenissen (zoals ArtPrize en Open House) waar we toevallig tegenaan liepen. De VS en Canada blijven een erg aantrekkelijke reisbestemming!