Tana Toraja - Tentena

laatste dag Tana Toraja
Vrijdag 26 juli was al weer de laatste dag in Tana Toraja. Het is zwaar bewolkt en af en toe wat lichte regen. In antwoord op een aantal vragen daarover: Janke ondervindt geen beperkingen meer van haar verwondingen, ze helen goed, maar ze heeft nog wel een diep-blauwe heup. Belangrijker is nog dat ze niet van slag is van de beroving.
We beginnen de dag met geldzaken. De ATM hier weigert ons geld te geven op mijn bankpas en via de Visa kaart kan ik maar een klein bedrag opnemen. Om te beginnen mailen we de ING daarover, maar ook gaan we de Euro's die we gelukkig nog bij ons hebben maar wisselen. Een geldwisselaar geeft een betere koers dan de bank, maakt onze gids duidelijk. Dat gaat inderdaad vlot en we kunnen er voorlopig weer even tegen (ook al omdat we de kosten van vervoer en hotels al betaald hebben).
Dan door naar de weekmarkt, waar opnieuw duidelijk wordt hoe groot de rol is die de buffel in de plaatselijke economie speelt. Er worden er honderden te koop aangeboden, terwijl hun nut eigenlijk goeddeels beperkt is tot hun rol als offerdier. Ook zijn er vele honderden varkens te koop, vooral voor het zelfde doel. De prijs van buffels is zeker vier maal zo hoog als elders in Indonesie, terwijl albino-buffels een nog vele malen hoger bedrag opbrengen, zeker zoveel als een nieuwe auto. Daarnaast worden ook grote hoeveelheden palmwijn aan de man gebracht, naast verse vis (waaronder karpers, meervallen en alen die in de plaatelijke rijstvelden gekweekt worden) en alle andere koopwaar die overal te vinden is. De drukte is gigantisch en leidt ook hier tot straten vol stilstaand auto- en brommerverkeer, net als bij de festiviteiten voor 100 jaar Christelijke kerk gisteren.
Als we op de markt zijn uitgekeken rijden we naar het bergland ten noorden van Rantepao, van waar uit we mooie uitzichten over de omgeving zien, vaak met mooie sawahs. Overal staan Toraja-huizen, die nog steeds de dominante bouwstijl vormen, al worden de ruimten in de huizen nu veelal groter dan traditioneel; vaak wordt er een Toraja-dak op een verder regulier huis geplakt. Maar de traditionele rijstschuren bij elk huis zijn er onveranderlijk.
De wegen waar we over rijden zijn in abominabele staat, dus het tempo ligt laag, maar dat geeft verder niet. We lunchen in een restaurant op een fraai uitzichtpunt. Op de terugweg naar Rantepao stoppen we nog bij een dorp, Bori'parending, met een offer- en begraafplaats waar voor (belangrijke) overledenen megalieten worden opgericht, langwerpige rotsen die uit de wijde omtrek voor dit doel hier heen worden vervoerd. Het is ook al weer een mooie en indrukwekkende plek.
Aan het eind van de middag zijn we terug in Rantepao, waar we afscheid nemen van onze gids die ons in vier dagen naar veel bijzondere plekken heeft gebracht. 's Avonds gaan we met een brommer-riksja naar een restaurant dat zo vol is dat we bij andere mensen aan tafel worden geplaatst. Blijkt een erg leuk Nederlands stel dat 6 weken door Indonesie rondtrekt; een tijd geanimeerd mee zitten kletsen.

Een dag op de Trans-Sulawesi Highway
Zaterdag 28 juli staat de wekker om 5 uur. Om half zes gaan we ontbijen, maar de ontbijtzaal zit nog op slot. Als we aan de deur morrelen wordt de deur voor ons open gemaakt en het licht aangedaan. Op de grond ligt de jongen die ons elke ochtend bedient nog te slapen. Als hij gewekt wordt verontschuldigt hij zich uitgebreid bij ons. Na het ontbijt gaan we om 6 uur weer op pad richting het Posomeer, waar we in Pendolo en in Tentena in totaal drie nachten zullen doorbrengen. Na 2 uur slingeren door de bergen komen we bij Polopo bij de kust aan en van daar uit nemen we de Trans Sulawesi Highway, de enige weg die door het gehele eiland loopt. De eerste uren is het een brede weg door een vlak landschap, delta van een aantal rivieren, maar dan gaat hij naar het noorden weer de heuvels in en verandert in een (weliswaar goed geasfalteerde) smalle tweebaansweg zonder veel verkeer. We lunchen met lekker gebakken vis bij een lokale warong. Een eind verderop worden we door een jongen aangehouden die om 1000 Rp vraagt als bijdrage aan de kosten van het herstel van de weg, die hier beschadigd is en door de plaatselijke bevolking wordt opgeknapt. Even verderop wordt er serieus aan de weg gewerkt en dat betekent dat hij steeds een tijd is afgesloten. Dat zorgt natuurljk voor een file wachtenden. Al met al zeker een uur doorgebracht. Vervolgens wordt het verkeer van beide kanten weer doorgelaten, wat er natuurlijk weer toe leidt dat bussen en vrachtauto's elkaar niet kunnen passeren, dus daar staan we weer een tijd achter totdat dat probleem is opgelost.
We rijden over de grens met Centraal Sulawesi. Daar is een warong op een pas met een mooi uitzicht over het Poso-meer, waar we nog een tijd in de zon (!) hebben gezeten met wat te drinken.
Het is dan niet ver meer naar Pendolo, onze bestemming, maar onderweg is er nog een wegafsluiting van deze hoofd-verkeersader door het eiland. Al met al zijn we uiteindelijk pas om half zes bij ons hotel, waar we een kleine en zeer eenvoudig ingerichte bungalow aan het strand met uitzicht op het meer krijgen. De eerste gelegenheid met een mandi-bak i.p.v. een douche. Wij houden het maar bij een duik in het heerlijke en heldere water van het meer om ons weer op te frissen. We zijn in het hotel (volgens de Lonely Planet 'the smartest place in Pendolo with an elegant restaurant') de enige gasten. Het restaurant oogt niet echt elegant wanneer we er met zijn tweetjes zitten te eten. Een heel contrast met de drukte van Rantepao. Het enige geluid is het lawaai van de golven van het meer, waar het restaurant boven gebouwd is. Toch wat onheilspellende sfeer in een vervallen bungalow-park dat verder geheel leegstaat.

Gisterenavond ging om klokslag half tien het licht uit. Rustig was het zeker, dus lekker geslapen tot rond 7 uur. Eerst maar een duik in het meer in plaats van een douche. Er blijken gisterenavond na 10 uur toch nog tien mensen aangekomen te zijn die samen in een bus zaten die om 9 uur 's morgens uit Rantepao vertrokken was. De bus had een kapotte versnellingsbak die ondanks enkele pogingen tot reparatie problemen bleef geven; hele einden in de eerste versnelling gereden. De bus reed nog door naar Tentena maar deze groep toeristen heeft maar besloten hier uit te stappen. Er is een Nederlands gezin bij dat ook door Sulawesi trekt met ongeveer de zelfde route als wij en dat een boot gecharterd heeft om over het meer naar Tentena te varen.
Wij hebben de ochtend vrij, maken een klein wandelingetje door het suffige dorp dat niet meer dan een straat omvat. Na de lunch rijden we weer verder over de Trans Sulawesi Highway naar Tentena. Dat is een rit van 2 1/2 uur door de heuvels langs het meer. We installeren ons in Hotel Victory, ziet er goed uit en maken een rondje door het stadje, dat er op zondagmiddag slaperig uitziet. De ATM hier besluit gelukkig ons weer wel geld te laten opnemen!